Pompy nie pracują same, pracują zawsze w układzie. Niewłaściwa praca pompy często wiąże się z przyczynami po stronie samej pompy, np. z uszkodzeniem łożysk, uszczelnienia mechanicznego, erozją uszczelnień bezstykowych itp. Czasem jednak wynika z niewłaściwego doboru do układu, który w trakcie swojego życia może się też zmieniać. Tak na przykład może się stać, gdy zawory, filtry czy inne elementy układu zostają zmienione na nowe, o innych oporach. W takich sytuacjach znajomość charakterystyki układu może dużo podpowiedzieć. 

Tę charakterystykę w uproszczeniu opisuje zależność paraboliczna: 

gdzie:

statyczna wysokość podnoszenia układu  

współczynnik strat w układzie 

Inwentaryzacja i ocena elementów układu 

Pierwszy sposób na określenie charakterystyki układu wymaga inwentaryzacji i oceny wszystkich elementów układu ((l_i , x_i, l_i, d_i). Jest to metoda czasochłonna, nawet przy dostępności dokumentacji technicznej. W przypadku jej niekompletności wymaga przeprowadzenia uzupełniających pomiarów, czasem dotarcia do brakujących charakterystyk poszczególnych elementów. Stan rurociągów i pozostałych części jest często nieznany. Co więcej, brakuje międzynarodowej normy, która określałaby straty w elementach przepływowych. Jedyną normą polską, niestety nieuaktualnianą, wycofaną w 1978, pozostaje [1] i na niej można się doraźnie oprzeć. Straty ciśnienia określane wg tej normy mogą być obarczone jednak dużą niepewnością, przekraczającą 20%. 

Zmierzenie charakterystyki układu

Na rysunku 1 pokazany jest bardzo schematycznie układ pompowy. 

Cała energia, jaką wirnik przekazuje w pompie cieczy, jest zamieniana na pracę przeciwko siłom: ciężaru słupa wody, tarcia i różnicy parcia na końcach układu, a przy braku przecieków przepływ przez pompę jest taki sam jak przez układ. Oznacza to, że punkt pracy pompy w układzie to punkt wspólny charakterystyki pompy i układu, tak jak na rys. 2.

 

Statyczną wysokość podnoszenia układu stosunkowo łatwo jest zmierzyć. Ciśnienia w zbiornikach górnym i dolnym są zwykle znane lub dostępne do pomiaru, a geometryczną wysokość podnoszenia można określić mierząc np. laserowym dalmierzem. Skoro charakterystyka układu jest parabolą, do określenia współczynnika strat w układzie poza punktem H_st(0) potrzebny jest jeden dodatkowy punkt. Najwygodniej wykorzystać punkt pracy pompy w układzie, gdyż parametry pompy (p₁, p₂, Q) są zwykle monitorowane. W przypadku, gdy przepływ Q przez pompę nie jest mierzony wbudowanym w układ czujnikiem, można zastosować przenośne przepływomierze akustyczne, których dokładność współcześnie osiąga 1%.